iruzkina

Ezaguna da hiru pertsona itsuk, elefante baten zenbait zati ukitzea utzi zieten ondoren, animaliari buruz eskatu zitzaizkien definizioak kontrastatzen dituen narrazio klasikoa.

Nicolas Uriartek, alkate ohiak, idatzita utzi zuen matxinatuak gure herrian sartu aurretik 1500 pertsona zibil inguru ihes egin behar izan zutela Arrasatetik. Intxorta 1937 kultur elkarteak 505 pertsonen izen/abizenak argitaratu zituen eta orain, ikerketa berriaren lanari esker 382 izen/abizen gehiago aurkitu ditu. Aurrerapen handia izan arren (887 pertsona identifikatuak) izugarrizko lana gelditzen da oraindikan.

Bizitzan, okertzeko beldurrik gabe jakiten duzu nori aplika diezaiokezun pieza bakarreko pertsona izatezko kalifikazioa. Euren jokabideagatik, solaskidearekiko hurbiltasunagatik eta zintzotasunagatik identifika ditzakezu. Eta pozten zara hori egin ahal izateaz, une horretan uste duzulako oraindik badela gizarte-birsortzerako itxaropena, nahiz eta helburua oso urrun egon daitekeen.

Kontsumoen gainekoa izan ohi da betidanik zergetako diru iturririk emaritsuena, maila guztietan. Horregatik udal agintariek modu bereziz zaintzen zuten arlo hori eta alondegiko produktuak ziren gehien errebisatutakoak, handik ateratzen baitzuen udalak diru funts handia urteko gastuei aurre egiteko. Alondegiko kudeaketari buruzko arautegia begi zorrotzez egiten zuten agintariek.

Juan Ibañez de Mondragónen heriotzan, horren biloba-loba zen Juan de Mondragón kardinalak hartu zuen lekukoa Patronatuaren buruzagitzan eta eskuratu zuen Santa Cruz de Rivadullako basetxearen jabetza. Juan Carlos Guerrari bere “Ensayo de un Padrón Histórico de Guipúzcoa (según el orden de sus familias pobladoras)” irakurriaz, kardinalaren testigua bere anaia Pedro Mondragón kalonjeak eskuratu zuen.

Duela hogeita hamabost urte, Arrasateko Udalak omenaldia eskaini zion Jose Letona kultura gizonari, 1987ko urtarrilaren 30ean, Monterron Jauregian burututako ekitaldi batean. Udalaren erabakiari jarraiki, lehen Brontzezko Herensugea ipini zuen Alvaro Arregi alkateak herriko historia arakatzen horrenbeste nabarmendu zen gizonaren eskuetan. Joxeren erreguari jaramon eginez, omenezko ekintzan hitz egitea egokitu zitzaidan.

Denboraren joanak dena irensten du, baita izendegia ere. Arrasaten bagenuen elizatxo bat – hainbat eta hainbat herritakoaren antzera- Santutxo esaten geniona. Izen horretako eraikin erlijosoak herrietako sarreretan ikusten ziren eta ibiltariei ongi etorri egiteko jasotzen ziren bide bazterretan. Uribarri auzoko hau XVII. mendekoa da.

Zigarrolako gure futbol zelaira itzultzen naiz, Euskaldunak talde mitikoarekin. 1970 ingurua zen. Beste talde guztiak dardaran egoten ziren gurekin tokatzen zitzaienean. Zutik, ezk: Koldo Etxebarria (manager, coach, entrenatzailea) Maidagan, ni, Aranzabal eta Zeziaga; makurtuta, ezk: Uribetxebarria, Maidagan, Aranzabal, Errarte eta Errarte.

Zaila dute erronka, oso zaila. Behintzat nire ikuspegitik ez dut sumatzen aurrera egin dutenik eta gizartearen abiadurari erreparatuz eliza atzerantz doala garbi dago. Plano horizontal batean aztertuta, bi indarrak kontrako norabidean joaz distantzia areagotu egiten da etengabe. Elizari gera lekiokeen itxaropena fenomenoa espazio lerromakur batera eramatea da, horrela bakarrik gerta bailiteke inoiz bi muturrek bat egitea. Baina hori jazo litekeeneko probabilitateen ehunekoa txikia da eta inork ez du bermatzen emaitza onik.