Goienagusik antolatuta, ‘Emakumearen zereginak eta lanak Euskal Herrian’ hitzaldia eskainiko du Iñaki Uriartek. Hitzaldia astelehenean, martxoak 6, izango da, goizeko 10:00etan Kulturateko areto nagusian.
Testua: Goienagusi.
‘Emakumearen zereginak eta lanak Euskal Herrian’
Kontakizun honek emakumearen alderdi bat biltzen du etxetik kanpoko lanetan, pixkanaka askotarikoagoak diren produkzio-eremuetan, familia-bizitzako zereginak eta eguneroko lanak alde batera utzita. Jarduera horiek erakusketa bateko koadro gisa deskribatzen dira, pinturak, ondoren, argazkigintzak eta, oraintsuago, eskulturak beren eginkizunetan irudikatu eta transmititu dituzten irudien bidez.
Lanen eremua zabala da: lehen sektoreko tradiziozkoak, abeltzaintza, nekazaritza eta arrantzaren salmenta, sareen konponketa eta kontserba-industria. Halaber, oinarrizko produktuak deskargatzen dituzten merkataritza-portuetan, pertsonen garraioan, batel-ontzietan eta salgaiak dituzten gabarrak arrastatzeko portuetan, zirgerak.
Euskal ibai-arroek, erroten eta burdinolen kokaleku historikoak, mota guztietako industria-kokaleku ugari ekarri zituzten gerora. Ibaizabal ibaiaren ezkerraldea lan-lurralde garrantzitsua izan da, milaka etorkin erakarri baitzituen. Hasieran Meatzaldera, burdinaren kalitate mineral handiko eskualde batera, non erauzketa-ustiapen erraldoi bat gertatu zen, baina esklabotzatik hurbil zeuden baldintza soziolaboral prekarioetan. Lan maskulinizatuak, oso gogorrak, ekonomia-eskasiak behartuak, eta emakumeak ere parte hartu zuen, ezinbestean pairatzen baitzituen. Etxeko langileen betebehar osagarriak.
Produkzio-jokaleku horren ondarea, ahaleginaren eta sufrimenduaren ondorioz, klase-zentzua aldarrikatzea izan zen. Normalean gizonak baino gutxiago kobratzen zuten eta garrantzi gutxiko lanpostuak betetzen zituzten, nerabezarotik ezkontzara arte lan eginez. Emakumea lan-merkatuan sartzen hasten da, ulermenarekin batera.
Bere lana, ordezkatua
Emakumearen lan-errepertorioa eta haren irudikapen artistikoa ezinbesteko dokumentazio historiografikoa dira, eta arte ederretatik abiatuta, giza ondare produktibo baten edertasun bisuala ondare kultural gisa. Lanaren indar femeninoa.
Batez ere Britainia Handian eta Italiako iparraldean garatzen den Industria Iraultzaren jatorria, neurri batean, ehungintzako artisau-prozesuen bilakaeran oinarritzen da. Izan ere, prozesu horietan emakumeak gehiengoa ziren irunak erabiltzen trebea zelako, baita basilika motako ekoizpen-esparru handietan oso mekanizatuta zeuden beste sistema batzuetan ere, karga-murruekin eta zurezko zertxekin. Indar hidraulikoak mugitutako mekanismoak dituzte, lurrun-makinaren aurrekoa energia gisa, ondoren egitura metalikoa eta adreiluzko itxiturak dituzten lantegietan, prototipo arkitektonikoa, fabrika, sortu zutenak.
Emantzipazio- eta autoestimu-prozesu batean, emakumeak hainbat diziplinatan interesatu dira, dedikazio eskuragarriagoetan, hasiera batean, irakaskuntzan, merkataritzan edo administrazioan, gaitasun zientifiko, enpresarial edo teknikoak dituzten esparruetan, eta, gaur egun, lan-errepertorio osoa eskura dute, giza generoaren araberako desberdintasunik gabe.
Lan askotan aitzindari eta ezinbesteko izan diren emakumeak gogoratu behar ditugu, irakaskuntzan, euskaran, arte ederretan, lanbide liberaletan edo aldarrikapen sozialetan. Pertsona horiek, azken batean, legenda dira, eta horiek gogoratzea, ezagutzea eta ospatzea aintzatespen- eta omenaldi-begirada bat da.
